У Беларусі перад выбарамі могуць блакаваць інтэрнэт — як да гэтага падрыхтавацца, каб быць на сувязі
21.01.2025 / 18:39
У Беларусі набліжаецца дзень галасавання. Мяркуючы па тым, што часам уначы назіраюцца праблемы з YouTube і месенджарамі, лукашэнкаўцы тэстуюць блакіроўку інтэрнэту. Распавядаем, як можна падрыхтавацца — рабіць гэта лепш ужо цяпер, пакуль інтэрнэт працуе.
Ілюстрацыйнае фота
Чаму важна падрыхтавацца загадзя і выкарыстоўваць шмат сродкаў адначасова?
У момант, калі інтэрнэт адключаць, спампаваць сродак абыходу блакіровак будзе немагчыма.
Таксама важна спампаваць некалькі розных інструментаў, бо невядома, які з іх працягне працаваць падчас блакіровак.
Пратаколы, якія выкарыстоўваюць «класічныя» VPN, могуць быць заблакаваныя. Сэрвісы для абыходу цэнзуры (яны пералічаны ў тэксце ніжэй) заблакаваць складаней, бо яны выкарыстоўваюць розныя тэхналогіі, каб маскіраваць трафік.
Праблемы з інтэрнэтам, хутчэй за ўсё, будуць назірацца ў сам дзень выбараў, прычым адбывацца гэта можа ад самай раніцы.
VPN
Спачатку варта спампаваць некалькі надзейных VPN. Нашы рэкамендацыі тут змяніліся мала, найперш мы раім Proton VPN. Гэта вядомая швейцарская кампанія, якая клапоціцца пра прыватнасць.
Астатнія сэрвісы бясплатна даюць абмежаваную колькасць трафіку. Напрыклад, Tunnel Bear дае 2 гігабайты, а Windscribe, яшчэ адна вядомая кампанія, якая клапоціцца пра прыватнасць карыстальнікаў, — 10 гігабайт.
Не варта пампаваць ноўнэйм-VPN ад невядомых распрацоўшчыкаў — вы не ведаеце, што яны робяць з вашымі звесткамі. Лепш усё ж заплаціць за добры платны VPN, у якім вы будзеце ўпэўненыя, і карыстацца ім пастаянна — напрыклад, NordVPN. Іншыя добрыя платныя VPN ёсць у спісе ад беларускіх праваабаронцаў з арганізацыі Human Constanta.
Сэрвісы, створаныя адмыслова для абыходу цэнзуры
Psiphon — Папулярны ў беларусаў яшчэ з 2020 года. Добра сябе паказаў у паслявыбарчыя дні. Распрацоўваецца НДА з Канады.
Lantern — інструмент, які робіць некамерцыйная арганізацыя ў ЗША. Ім карыстаюцца, напрыклад, у Іране ды Кітаі.
nthLink — адносна новы сэрвіс, які пазіцыянуецца як сродак абыходу блакіровак. Прынамсі, ён працуе ў Расіі.
Tachyon VPN — сэрвіс, створаны на ўласным пратаколе, які дазваляе даволі эфектыўна абыходзіць блакіроўкі. Шмат у каго ў Беларусі ён працаваў у жніўні 2020 года.
TOR — сэрвіс, які выкарыстоўвае «цыбулевую» структуру для таго, каб шыфраваць звесткі. Ён надзейны і даўно заблакаваны ў Беларусі. Тут ёсць інструкцыя, як падключыцца да сеткі ў краінах, дзе TOR цэнзуруецца.
У выпадку блакавання сайтаў у некаторых сэрвісаў ёсць магчымасць атрымаць кліент праз электронную пошту. Каб атрымаць TOR, дашліце e-mail з назвай вашай аперацыйнай сістэмы (Windows, Android, Mac, Linux) на адрас gettor@torproject.org. Для Psiphon дашліце пусты ліст на адрас get@psiphon3.com.
Арганізацыя Раскамсвабода (створаная ў процівагу Раскамнагляду) распрацавала дадатак для браўзераў для абыходу забаронаў. Ён даступны для Firefox і Chrome. Такі ж дадатак стварыла іншая кампанія. Ён даступны для Firefox, Edge і Chrome.
Калі няма магчымасці нешта ўсталяваць (напрыклад, гэта забаронена ў вас на працы), то скарыстайцеся сэрвісам Wayback Machine. Скапіруйце ў адрасны радок адрас сайта і, калі ў сэрвісе няма яго копіі, націсніце кнопку «Save this URL in the Wayback Machine». Пасля гэтага вы атрымаеце спасылку на люстра старонкі заблакаванага сайта. Праўда, калі ён будзе нагружаны, гэта зойме шмат часу.
Яшчэ адзін варыянт без усталёўкі — захаваныя старонкі ад «Яндэкса» (Google адключыў кэшаванне старонак). Для таго, каб іх убачыць, увядзіце ў пошукавы радок меркаваны загаловак артыкула ці рэсурсу або іхні адрас і, хутчэй за ўсё, у вас атрымаецца знайсці захаваную копію.
Мінус двух апошніх варыянтаў у тым, што ў вас не будзе магчымасці працаваць з рэальным сайтам — вы заўжды будзеце бачыць толькі копію.
Уласны VPN
Мы пісалі вялікі гайд пра тое, як стварыць уласны VPN-сервер з дапамогай Outline ды Amnezia. У абодвух выпадках вам спатрэбіцца ўласны сервер.
Amnezia падтрымлівае больш пратаколаў, і ім часта карыстаюцца там, дзе стандартныя схемы абыходу блакіровак заблакаваныя (каб скарыстацца ім бясплатна, абярыце на сайце варыянт Amnezia self-hosted). Outline распрацоўваўся ў тэхналагічным інкубатары Google, ён падтрымлівае толькі пратакол ShadowSocks и працуе дастаткова стабільна.
Інструкцыя па тым, як стварыць уласны VPN без старонніх сэрвісаў — тут, але для гэтага вам спатрэбяцца базавыя веды ў Linux. Інструкцыі па тым, як далучыцца да такога VPN — тут (Android, iPhone, Windows і Mac).