Łatuška pra štrejkbrechieraŭ z Maskvy ŭ Kupałaŭskim: Ihrać pa-biełarusku — heta nie tolki mova, heta niabačnaja suviaź z narodam
Učora stała viadoma, što ŭ Nacyjanalny akademičny teatr imia Janki Kupały nabrali akcioraŭ z Rasii. Pradstaŭnik Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta pa tranzicie ŭłady, były dyrektar Kupałaŭskaha teatra Pavieł Łatuška raskazaŭ «Našaj Nivie», što dumaje pra zaprašeńnie vypusknikoŭ maskoŭskaha HITIS u trupu.
Pavieł Łatuška adznačaje, što Kupałaŭski teatr, — heta nie šylda z nazvaj i nie budynak, chaj histaryčny i pryhožy, a duša biełaruskaha naroda.
«Biez kupałaŭcaŭ niama samoha teatra. Kupałaŭski mienavita tam, dzie jaho artysty, režysiory i hledačy.
Reč nie ŭ tym, ci zmohuć hetyja rasijskija akciory razmaŭlać pa-biełarusku. Mahčyma, navučacca, chacia ŭ hetym vialikaje pytańnie, ale jany nie zmohuć hrać pa-biełarusku, tamu što heta našmat hłybiej, heta asensavańnie, praniknieńnie, heta taja niabačnaja suviaź z narodam.
Akcior — heta asoba, jaskravaja niepaŭtornaja adzinka, i jany razam — vyklučny i admietny kalektyŭ. Ci mahčyma stvaryć kalektyŭ za hod-dva? Nie.
Kalektyŭ Kupałaŭskaha teatra stvaraŭsia na praciahu sta hadoŭ. Z pakaleńnia ŭ pakaleńnie pieradavalisia tradycyi. Voźmiem prykład Zoi Biełachvościk, jakaja ŭ trecim pakaleńni narodnaja artystka Biełarusi.
Ci mahčyma stvaryć kalektyŭ za 8, 10, 20 kastynhaŭ? Nie, bo heta stohadovaja historyja nieparyŭnych tradycyj.
Prystojnyja akciory nie pojduć siońnia pracavać u Kupałaŭski teatr. Pojdzie toj, chto pusteča. Ale takoha artysta hladač nikoli nie budzie ŭsprymać, bo pusteča i budzie pustečaj na scenie.
Zdradniki — tak, pojduć. Ale na scenie jany tak i buduć vyhladać, i zdradniku taksama nie pavieryć sapraŭdny hladač», — miarkuje Pavieł Łatuška.
Palityk kaža: nielehitymnaja ŭłada budzie rabić vyhlad, što Kupałaŭski teatr funkcyjanuje.
«Hladač tudy nie vierniecca, pakul tudy nie viarnucca kupałaŭcy, — ličyć Pavieł Łatuška. —
Režym Łukašenki vybraŭ padychod poŭnaj debiełarusizacyi krainy. Heta nie tolki pytańnie moŭnaje, ale i etnasu, jon buduje sistemu, dzie nacyjanalnaja prynaležnaść u vyhladzie biełaruskaha teatra źjaŭlajecca čymści čužarodnym. U hetym žudasnaść sistemy, jakuju stvaryŭ Łukašenka. Tolki jaje likvidacyja dazvolić nam viarnucca da sapraŭdnaha raźvićcia biełaruskaj kultury, nacyi. Bieź biełaruskaj movy, jakaja źjaŭlajecca movaj Kupałaŭskaha, niemahčyma ŭjavić našaj dziaržaŭnaści».
U hałoŭnaj zale Kupałaŭskaha teatra Pavieł Łatuška lubiŭ siadzieć u apošnim radzie, ź levaha boku ad uvachodu.
«Z taho miesca bačnaja ŭsia zała, bolšaść bałkonaŭ. Niby zboku možna ŭbačyć tajamnicu, jakaja tam adbyvałasia.
Pierakanany, što budzie čas, kali ja ŭvajdu ŭ hałoŭnuju zału Kupałaŭskaha teatra, siadu na svajo lubimaje miesca. Abaviazkova pabaču ŭsich našych volnych kupałaŭcaŭ na scenie», — kaža palityk.
Pra toje, što akcioraŭ u Kupałaŭski teatr nabrali z Rasii, zajaviła pryznačanaja Łukašenkam mastackaja kiraŭnica teatra Volha Niafiodava.
«Nam pa-raniejšamu nie staje akcioraŭ. <…>. Adčuvajem patrebu ŭ artystach ad 30 da 60 hadoŭ. Asnoŭnyja dziejnyja asoby ŭsioj suśvietnaj dramaturhii naležać mienavita da nazvanaha pakaleńnia. My źbirajem kalektyŭ pakrysie, i dla taho nieabchodna šmat času, kab u teatry byli najlepšyja, jak pa talencie, tak i pa dušeŭnych jakaściach», — zajaviła jana.
«Samaje važnaje patrabavańnie da kandydataŭ — talent, bo Kupałaŭski teatr zaŭsiody (i sto hadoŭ tamu, i ciapier) vyłučaŭsia prafiesijnym akciorskim składam. Jašče adzin važny kryteryj pry adbory ŭ trupu — dušeŭnyja jakaści, što adpaviadajuć hordamu imieni Čałaviek. Podłych i złosnych ludziej scena nie prymaje, adšturchoŭvaje. Taksama my karystajemsia dapamohaj akcioraŭ ź inšych trup, jakija źjaŭlajucca patryjotami i sapraŭdy lubiać teatr», — dadała artystka.
Nastojlivyja pošuki vykanaŭcaŭ praciahvajucca ŭžo dva hady. U trupie zastałosia ŭsiaho dzieviać akcioraŭ sa staroha kalektyvu. Praŭda, u piaci ź ich — adna ci dźvie roli ŭ repiertuary. Siarod hetaj piaciorki i Volha Niafiodava.
U 2021-m praz kastynhi ŭ trupu stali nabirać novych akcioraŭ, častka jakich byli prafiesijanałami (u tym liku z teatraŭ Babrujska i Pinska), astatnija — studentami. Ale z taho času adbyłosia ŭžo jak minimum vosiem kastynhaŭ. Akcioraŭ ź inšych biełaruskich teatraŭ u trupu Kupałaŭskaha nie brali.
Vyśvietliłasia, što ŭ Minsk, nie znajšoŭšy biełaruskich vykanaŭcaŭ, paklikali akcioraŭ z Rasii. Heta vypuskniki maskoŭskaha HITIS, a taksama eks-studenty maskoŭskaha Instytuta sučasnaha mastactva. Pra ich pracu jašče ŭ listapadzie 2022-ha zhadvała dziaržpresa. U svaich rasijskich ustanovach jany, zrazumieła, nie vyvučali biełaruskuju movu, tamu dla ich u Kupałaŭskim staviać płastyčnyja śpiektakli biez słoŭ siarod apošnich — «Naš kosmas»).
Čytajcie taksama:
U Nacyjanalny akademičny teatr imia Janki Kupały nabrali akcioraŭ z Rasii
Čamu Łatušku dali bolš hadoŭ «zavočnaj kałonii», čym Cichanoŭskaj?
Stała viadoma imia čałavieka, jakoha siłaviki nazvali pieršym zatrymanym pa spravie «Hajuna»13
Kamientary
mianie tady šče ̶n̶a̶ ̶s̶v̶ie̶t̶ie̶nie było )