Zarabiŭ dziasiatki tysiač dalaraŭ, a jamu tolki 18. Intervju z maładoj biełaruskaj zorkaj šachmat, jaki pieramahaŭ Mahnusa Karłsena
Dzianis Łazavik — hałoŭnaja zorka biełaruskich šachmat. Hetamu ścipłamu junaku ŭsiaho 18 hadoŭ, a jon užo staŭ hrosmajstram, pieramahaŭ znakamitaha Mahnusa Karłsena i dvojčy zapar pryznavaŭsia najlepšym šachmatystam krainy. U intervju dla Onlíner Dzianis raskazaŭ pra pieramohi nad zorkami, čamu nie viadzie Instagram i na što patraciŭ častku pryzavych.
Pryvodzim uryŭki z hetaha intervju.
Dzianis Łazavik — samy małady hrosmajstar Biełarusi.
Vyšejšaje šachmatnaje zvańnie jon atrymaŭ u 16-hadovym uzroście. U śniežni 2023 hoda pryniaŭ udzieł u svaim pieršym darosłym čempijanacie śvietu pa rapidzie i blicy: u blicy staŭ 16-m, u rapidzie — 42-m. Nieadnarazovy pieramožca papularnych anłajn-turniraŭ «Tytulny aŭtorak», u jakich udzielničajuć šachmatysty sa zvańniami. Svaju apošniuju pieramohu ŭ hetych spabornictvach atrymaŭ 28 studzienia.
«Nasamreč, Karłsena ja ŭžo pieramahaŭ: u 2023-m jon prapanavaŭ zhulać siabroŭski matč u internecie, — raskazvaje chłopiec. — Tak što niejkim šokam hetaja padzieja dla mianie nie stała. Ja razumieŭ, jon mocna hulaje, ale ja ŭsio roŭna mahu vyjhrać jakuju-niebudź partyju. Ničoha vybitnaha nie adbyłosia, tym bolš heta zdaryłasia zadoŭha da zaviaršeńnia samoha turniru: u 5-m tury z 13.
Kali b heta byŭ matč za pieršaje miesca, była b zusim inšaja razmova.
A z nahody vynikaŭ minułaha hoda… Jak i 2023-y, jon atrymaŭsia dla mianie niadrennym. Tak, da finału turniru pa chutkich šachmatach Champions Chess Tour (Dzianis zaniaŭ 5-je miesca. — Zaŭv. Onlíner) u Osła ja padrychtavaŭsia. U čymści mnie šancavała, ale ŭ cełym zhulaŭ dobra.
Čempijanat Biełarusi — heta turnir, pieramoha ŭ jakim asablivych dyvidendaŭ i surjoznych pryzoŭ nie prynosić, ale ŭsio roŭna pryjemna być pieršym. Tym bolš pačaŭ ja jaho tak sabie: prajhraŭ na starcie, ale na finišy ŭdałosia sabracca i vyjhrać amal try partyi zapar. Ja nabraŭ adnolkavuju kolkaść ačkoŭ z Maksimam Carukom, adnak za košt bolšaj kolkaści pieramoh staŭ čempijonam».
Pra toje, jak pačaŭ hulać, i vučobu va ŭniviery
Dzianis žyvie z baćkami ŭ Minsku pobač z Partyzanskim praśpiektam. Letaś skončyŭ škołu i pastupiŭ na zavočku ŭ BDUFK.
Baćka Dzianisa pracuje kiroŭcam, maci — u dziciačym sadku.
«Hulać u šachmaty mianie navučyŭ tata. Adkul u jaho da ich cikavaść, kali ščyra, nie viedaju, ale jak amatar hulaje jon dobra. U pieršym kłasie mianie adviali ŭ školny hurtok. Da taho momantu ja ŭžo ŭmieŭ hulać, usich abyhryvaŭ i byŭ na hałavu macniejšym za astatnich dziaciej. Baćki addavali mianie i ŭ inšyja siekcyi: ja zajmaŭsia spartyŭnaj himnastykaj, vučyŭsia hrać na hitary… ale, kali ŭ 2014 ci 2015 hodzie pačaŭ jeździć na turniry, zaniatki admianialisia, i ŭ niejki momant pryjšłosia skončyć. Zastalisia tolki škoła i šachmaty. Choć hitara mnie padabałasia, było pryšpilna.
Pieršy turnir chłopca byŭ u 2014 hodzie — čempijanat Minska siarod dziaciej.
U 2016-m jon staŭ čempijonam Biełarusi va ŭzrostavaj hrupie da 10 hadoŭ.
Usprymać šachmaty jak surjozny zaniatak jon staŭ niadaŭna.
«Mnie było hadoŭ 15, u mianie ŭžo niešta atrymlivałasia, i ja zrazumieŭ, što možna sprabavać dalej. Da hetaha ja prosta hulaŭ i padychodziŭ da šachmataŭ nie asabliva surjozna. Što stała pavarotnym momantam? U mianie byŭ talent, i niejki čas ja nabiraŭ ački dziakujučy jamu. Ale potym adbyŭsia zastoj, i ja nijak nie moh dadać u rejtynhu — zatrymaŭsia ŭ rajonie 2400 punktaŭ. U vyniku pierastaŭ chadzić u RCAP pa šachmatach i šaškach i z kanca 2020 hoda pačaŭ piersanalna pracavać z trenieram Alaksandram Rustemavym.
Ranicaj sychodziŭ u škołu, viartaŭsia dadomu i hadzin z troch da vaśmi viečara my treniravalisia.
Heta byli raznapłanavyja treniroŭki: my rašali zadačy, prahladali videa, debiuty i analizavali roznyja partyi. Z kožnym dniom ja stanaviŭsia lepšym. Pracujučy z trenieram, ja staŭ stavicca da šachmataŭ bolš prafiesijna i na adnym z turniraŭ dadaŭ da svajho rejtynhu 25 punktaŭ, što było vielmi niadrenna. Potym na kožnym staŭ pryplusoŭvać pa 10-15.
Dumaju, biez treniera ja b nie staŭ zajmacca tak prafiesijna. I kali b sprahresiravaŭ, to značna paźniej. Ci ŭvohule zatrymaŭsia b i zakinuŭ šachmaty».
U 2024 hodzie Dzianis spyniŭ supracoŭnictva sa svaim trenieram. Pakul u asnoŭnym zajmajecca samastojna.
U adnym ź intervju chłopiec kazaŭ, što, kali b nie treba było pastupać va ŭnivier, to sam by nikudy nie pajšoŭ.
«Ja, kali ščyra, jašče nie zusim zrazumieŭ, čym by kankretna chacieŭ zajmacca, akramia šachmat. Bazava mnie cikavyja mnohija temy (taja ž ekanomika, da prykładu), ale žadańnia fundamientalna vyvučać ich u mianie niama. Dy i hatovy da pastupleńnia ja nie byŭ, pakolki zajmajusia šachmatami, i mnie daviałosia b nadavać mienš uvahi im. Na pastupleńni nastajali baćki, babula i dziadula. U vyniku pajšoŭ na treniera pa šachmatach u BDUFK. Ale vučoba mianie pakul nie napružvaje, pieršaj siesii jašče nie było».
Pra toje, kolki zarabiŭ na šachmatach
Dzianis nie raz pieramahaŭ u turniry «Tytulny aŭtorak» na płatformie chess.com.
«Ja tak časta ŭ im pieramahaju, pakolki turnir pravodzicca pastajanna, dvojčy na tydzień — usiaho 104 razy za hod. Heta prosta blic-turnir u internecie, pa minskim časie jon prachodzić viečaram i nočču. U im prymajuć udzieł najmacniejšyja šachmatysty, u jakich jość zvańnie. Hulaju na svaim noŭtbuku z doma. Zvyčajna na ŭsio pra ŭsio sychodzić hadziny dźvie».
U hetym turniry jość piać pryzoŭ: za 5-je miesca dajuć $100-150, za 1-je — $1000.
«Letaś ja atrymaŭ piać pieramoh, što dla mianie prosta nievierahodny vynik. Ale z punktu hledžańnia pryzoŭ heta nie tak viasiołkava, jak moža zdacca. Ty jašče pasprabuj pieramažy. Maksimalny pakazčyk, kali nie pamylajusia, — heta 7 pieramoh u hod. Tak što vyjhrać vielizarnuju kolkaść turniraŭ nierealna»;
U adkrytych krynicach pišuć, što za karjeru Dzianis zarabiŭ bolš za $60 tys. Heta infarmacyja «blizkaja da dakładnaj», prakamientavaŭ chłopiec.
Pra pieramohu nad Karłsienam: «Jon hulaŭ vielmi drenna»
Na čempijanacie śvietu pa rapidzie ŭ Ńju-Jorku Dzianis zaniaŭ 25-je miesca, ale zdoleŭ pieramahčy Mahnusa Karłsena. Navina pra heta raźlaciełasia pa ŭsich miedyja.
«U toj dzień było piać partyj, i matč z Mahnusam byŭ zaviaršalnym. Mnie zdajecca, da taho momantu ŭsie ŭžo byli trochi stomlenymi. Jon sieŭ za došku, hulaŭ vielmi drenna, i ja atrymaŭ pieramohu. Kali ščyra, ja naohuł ničoha asablivaha nie zrabiŭ. Prosta byvajuć takija dni, kali, niahledziačy na mocnaje žadańnie, čałaviek hulaje drenna. Hučyć, viadoma, kruta, ale, u pryncypie, ničoha asablivaha nie adbyłosia».
Pra Karłsena Dzianis adznačaje:
«Jon vyłučajecca na fonie bolšaści šachmatystaŭ nie tolki hulnioj, ale i jak suśvietnaja zorka. Pa hulni jon na hałavu macniejšy za astatnich. Kruty šachmatyst, u jakoha možna mnohaje zapazyčyć».
Pra kłasičnyja šachmaty i mamu-supravadžajučuju
Što chłopcu nie padabajecca ŭ sučasnych šachmatach?
«Kłasičnyja šachmaty, — adkazvaje jon. — Ja niadaŭna hulaŭ čempijanat Biełarusi, i 10 partyj raściahnulisia na 11 dzion. Jak pa mnie, heta doŭha. Možna było b źnizić kantrol (abmiežavańnie času na abdumvańnie chadoŭ. — Zaŭv. Onlíner) i spravicca za piać-šeść dzion.
Letaś ja ŭdzielničaŭ u turniry pa kłasičnych šachmatach «Aerafłot Oŭpen» u Maskvie, i tam partyi ŭ siarednim zajmali čatyry hadziny. Vychodziła pa dva matčy za dzień. Tak, heta napružana, zatoje dzień u ciabie zapoŭnieny. Uvieś turnir zaniaŭ piać dzion. A na zvyčajnych turnirach usio raściahvajecca: tabie paŭdnia treba siabie čymści zajmać, potym uviečary ty hulaješ, potym vychodny. Liču, što heta zanadta doŭha, i ja nie razumieju, navošta tracić na turniry tak šmat času. (…)
Mnie taksama zdajecca, što cikavaść da kłasičnych šachmat, praciahłych partyj pastupova prachodzić. Ciapier čałaviek nie moža 30-chvilinnaje videa pahladzieć — prosta stračvaje ŭvahu, a tut my siadzim i hulajem adzin z adnym pa siem hadzin. Pryčym tranślacyju našych matčaŭ nichto nie hladzić z pačatku da kanca. Kamu cikava, jak šachmatysty prosta siadziać i dumajuć nad chodam pa paŭhadziny? Blic, viadoma, cikaviejšy, tam i emocyj bolš. Pahladzicie, kolki nabirajuć šachmatnyja videa z takich spabornictvaŭ, i ŭsio stanie zrazumieła».
Na mižnarodnych spabornictvach čas ad času Dzianisa supravadžaje mama.
«Heta chutčej vyklučeńnie z praviłaŭ, bo ja ŭsio ž taki čaściej jezdžu ŭ składzie biełaruskaj delehacyi. U Osła prapanavaŭ źjeździć mamie, pakolki da hetaha ja tolki raz lotaŭ na samalocie adzin i pakul nie adčuvaju siabie maksimalna darosłym: 18 hadoŭ spoŭniłasia tolki ŭ listapadzie. U takich pajezdkach mama dapamahaje. Usio, što nie źviazana z šachmatami, jana biare na siabie. Da prykładu, ja niejak hulaŭ turnir na vostravie Men. Tam kramy začyniajucca a 16-j, a partyi pačynalisia na hadzinu raniej. I, pakul ja hulaŭ, mama chadziła pa kramach i kuplała pradukty».
Pra samuju krutuju pakupku z pryzavych i Instagram
Dzianis razvažaje: u šachmatach, napeŭna, nikoli nie było vielizarnych hrošaj.
«Tym, chto nie ŭvachodzić u dziasiatku lepšych, zarabić vyklučna adnoj hulnioj składana. Tamu mnohija jeŭrapiejskija šachmatysty paralelna trenirujuć dziaciej. I ŭ hetym niama ničoha składanaha, asabliva kali ty mižnarodny majstar. Prosta, umoŭna kažučy, vystaŭlaješ abjavu: «Uroki — $50 u ekvivalencie za hadzinu», — i chto choča, toj adhukniecca.
U mianie, jak šachmatysta zbornaj, jość zarobak ad RCAPa. Plus pryzavyja».
Jaho samaja krutaja pakupka z pryzavych — noŭtbuk Xiaomi dla zaniatkaŭ šachmatami.
U Instagram chłopca niama nivodnaj fatahrafii. Čamu?
«Niama žadańnia niešta publikavać. Siabry kažuć, što było b niadrenna vieści svaju staronku, adnak mnie nie da hetaha. Ale, mahčyma, kaliści ja sapraŭdy zachaču niešta publikavać i pra niešta raspaviadać. Tak što zahadvać nie stanu. Ja naohuł nie praličvaju, jak u budučyni pavierniecca majo žyćcio».
Stała viadoma imia čałavieka, jakoha siłaviki nazvali pieršym zatrymanym pa spravie «Hajuna»33
Kamientary