«U ich domie ŭ Minsku ŭ 1920-ja ŭtvaryŭsia litaraturna-mastacki sałon, dzie źbirałasia i moładź, i viadomyja tvorcy; hučali vieršy, pieśni, haračyja dyskusii»
U muziei Janki Kupały prajšła viečaryna, pryśviečanaja Uładzisłavie Łucevič.
Uładzisłava Francaŭna Stankievič stała viernaj spadarožnicaj žyćcia paeta. A paśla jahonaj trahičnaj śmierci — zachavalnicaj jaho pamiaci, inicyjatarkaj stvareńnia jaho muzieja i pieršaj dyrektarkaj taho muzieja, jakomu sioleta ad zasnavańnia — vosiemdziesiat hadoŭ… Nie dziŭna, što ŭ jubilejny hod Dziaržaŭnaha litaraturnaha muzieja Janki Kupały pieršaja impreza Kulturna-aśvietnickaha prajektu «Muzyka ŭ muziei» była pryśviečana Uładzisłavie Łucevič, Kupalisie, piša «Źviazda».
Viečaryna mieła nazvu «Haspadynia Kupałavaha doma» i abjadnała paetaŭ, litaraturaznaŭcaŭ, muziejščykaŭ, muzykaŭ z roznych krain. Hetak Uładzisłava Francaŭna zaŭsiody haścinna prymała ŭsich, u ich z Kupałam domie ŭtvaryŭsia hetki litaraturna-mastacki sałon, dzie źbirałasia i moładź, i viadomyja tvorcy, hučali vieršy, pieśni, haračyja dyskusii. Pryśviačeńnie imprezy Uładzisłavie Francaŭnie, vybitnoj žančynie Biełarusi, było simvaličnym i tamu, što viečaryna adbyłasia napiaredadni śviata 8 sakavika.
Prajekt «Muzyka ŭ muziei» ładzicca «Kupałavym domam» sumiesna z vykładčykami i studentami Biełaruskaj dziaržaŭnaj Akademii muzyki i Sajuzam piśmieńnikaŭ Biełarusi. Adkryła viečar dyrektar muzieja Hanna Halinskaja, jakaja nahadała pra vialiki ŭniosak Uładzisłavy Łucevič, ź jakoj pačałasia historyja muzieja i dziakujučy jakoj jon adznačaje 80-hodździe.
«U muziei śvietła, jak u rodnaj chacie,
I ciabie ŭsie nazyvajuć «ciotka Ŭładzia».
I tabie spakojna tut, nie adzinoka.
Sonca pa-nad horadam hladzić z abłokaŭ,
Jak u dzień, što z serca j siońnia nie źnikaje,
Bo ŭ toj dzień Paet skazaŭ, što jon kachaje…
I adčynieny ŭ muziej haścinna dźviery,
I zachodziać ludzi, i ty ŭsich vitaješ,
I na ŭsie pytańni ty adkazy znaješ,
I čytaješ vieršy, što pisaŭ Kupała…»
Tak hučać radki pračułaj bałady viadomaha paeta, łaŭreata šmatlikich litaraturnych premij Viktara Šnipa, pryśviečanaj Uładzisłavie Francaŭnie Łucevič. Viktar Anatoljevič, darečy, ziamlak i Janki Kupały, i Uładzisłavy Francaŭny, jakaja, jak i jon, naradziłasia na Vałožynščynie. Hety tvor na viečarynie ahučyła žonka aŭtara, piśmieńnica, redaktar adździeła kultury «Źviazdy» Ludmiła Rubleŭskaja.
Jana taksama raspaviała pra nadrukavanyja na staronkach «Źviazdy» materyjały pra Uładzisłavu Łucevič, nahadała cikavyja fakty, znojdzienyja ŭ archiŭnych dakumientach — naprykład, jak Uładzisłava Francaŭna, ryzykujučy, zdabyvała vyrazki z publikacyjami muža.
Da imprezy była padrychtavana vystaŭka z fondavych kalekcyj, pra jakuju raspaviała vučony sakratar muzieja Hanna Voranava. Pradstaŭlenyja dakumienty, jakija śviedčać pra pracu Uładzisłavy Francaŭny nie tolki jak dyrektara, ale i navukoŭca i daśledčyka, u pryvatnaści, materyjały, jakija tyčacca padrychtoŭki ilustravanaj bijahrafii Kupały. Jość i cikavyja ekspanaty časoŭ stvareńnia muzieja — naprykład, eskizy pieršych štampaŭ i piačatka pieršaj dyrektarki. Jość i skulpturnaja rabota vydatnaha skulptara Lva Humileŭskaha, pryśviečanaja Uładzisłavie Francaŭnie — jana nazyvajecca «Apošniaje raźvitańnie ź Jankam». Hetuju kranalnuju pracu vydatny majstar, aŭtar viadomych pomnikaŭ Janku Kupału, stvaryŭ pad kaniec žyćcia i padaryŭ muzieju.
Na fotazdymkach ekspazicyi možna ŭbačyć Uładzisłavu adrazu paśla viančańnia ź Ivanam Łucevičam, jość jaje fota la akna ŭ Smalensku, dzie maładaja siamja žyła ŭ 1917-19-m hadach, jość i za dyrektarskim stałom. Z asabistych rečaŭ možna ŭbačyć darožny hadzińnik. Niekatoryja ekspanaty śviedčać, jak Uładzisłava Francaŭna imknułasia padvyšać svaje viedy ŭ muziejaznaŭstvie, kab stvaryć samuju lepšuju ekspazicyju pra Janku Kupału.
—Ujavicie sabie — pieršaja ekspazicyja muzieja Janki Kupały pryniała haściej jašče 1 vieraśnia 1945 hoda!, — źviarnuła ŭvahu słuchačoŭ Hanna Varonina. — I niachaj jana tady zajmała tolki dźvie zały, heta byŭ sapraŭdny cud. Uładzisłava Francaŭna prymała ŭ muziei haściej z usich sajuznych respublik, sama ich supravadžała jak ekskursavod. Z achvotaj vadziła pa ekspazicyi muzieja i minskich školnikaŭ, pra što śviedčyć adzin sa zdymkaŭ.
Śviatočny kancert imprezy padrychtavali studenty i vykładčyki Biełaruskaj dziaržaŭnaj akademii muzyki. Za fartepijana była Natalla Sazanovič, prafiesar Akademii muzyki, łaŭreat mižnarodnych konkursaŭ. Vykanaŭ dva tvory na hitary łaŭreat mižnarodnych i respublikanskich konkursaŭ Mikałaj Kamisarenka, začaravaŭ virtuoznym vałodańniem bajanam pieršakurśnik Uładzimir Vakulič. Duet cymbalistaŭ u składzie Alesi Staruchinaj i Nadziei Palanka stvaryŭ adpaviedny biełaruski kałaryt u Kupałavym domie.
I ŭsich vielmi ŭrazili vystupy kitajskich studentaŭ-śpievakoŭ. I, zrazumieła, zała nie strymała emocyj, pačuŭšy ŭ vykanańni Dun Huannania biełaruskamoŭnaj pieśni — prahučała znakamitaja «Biarozka» Ihara Łučanka na vierš Anatola Vialuhina. Tak što ŭ Kupałavym domie hetym sakavickim viečaram była nie tolki ciopłaja, dušeŭnaja atmaśfiera, ale i adčuvańnie mižnarodnaha značeńnia tvorčaści Kupały.
«Tvory Kupały buduć vychoŭvać u budučych pakaleńniaŭ luboŭ da Radzimy, addanaść joj, imknieńnie da žyćcia i baraćby. Tamu praca pa źbirańniu materyjałaŭ i dakumientaŭ ab Kupału źjaŭlajecca spravaj histaryčnaj važnaści. Sabrać usio, što možna, ab Kupału — heta naš abaviazak pierad historyjaj» — vidavočna, što hetyja słovy Uładzisłavy Francaŭny, pakazanyja na ekranie padčas viečaryny, adhukajucca ŭ sercach pradaŭžalnikaŭ jaje spravy i siońnia.
Biełyja dy čyrvonyja kvietki i mora śloz. Jak u Vilni sustrakali Palinu Šarendu-Panasiuk29
Kamientary